15
Tiêu Chí Để Chọn Cổ Phiếu Của Philip A. Fisher
Trong cuốn sách nổi tiếng “Cổ Phiếu Thường Lợi Nhuận Phi Thường”
Philip A. Fisher đã đưa ra 15 tiêu chí để lựa chọn một cổ phiếu thường. Nếu một
cổ phiếu không đạt được ít nhất từ 10 tiêu chí trở lên thì ông sẽ khó mà bỏ
tiền ra để đầu tư. Đó cũng là nền tảng giúp ông có thể được coi là một trong
những nhà đầu tư vĩ đại nhất.
Tiêu chí 1:
“Liệu công ty có những sản phẩm và dịch vụ có đủ tiềm năng, thị
trường đủ lớn để tăng doanh thu ít nhất trong vài năm tới không?”
Ở đây cụm từ ông muốn nhấn mạnh là có tiềm năng phát triển trong vài năm tới chứ
không chỉ đơn giản là trong thời gian đã qua hoặc hiện tại. Có thể thành tích
của cổ phiếu đó trong quá khứ rất tốt. Nhưng điều đó không có nghĩa trong những
năm tiếp theo sẽ được như vậy.
Tiêu chí 2:
“Bộ máy quản lý của công ty có quyết tâm tiếp tục phát triển các
dòng sản phẩm hay những quy trình sản xuất, nhằm gia tăng hơn nữa tổng doanh
thu trong khi tiềm năng tăng trưởng của các dòng sản phẩm hấp dẫn hiện tại đã
bị khai thác quá nhiều?”
Có nhiều vị lãnh đạo
khi thấy doanh nghiệp phát triển mạnh, có doanh thu cao thường không chú trọng
đến việc tìm kiếm và phát triển dòng sản mới, chỉ khi bị cạnh tranh, doanh thu
chững lại thậm chí giảm sút từ sản phẩm đã từng là thế mạnh của mình thì họ mới
bắt đầu tìm kiếm, phát triển dòng sản phẩm mới. Và như vậy chắc chắn doanh
nghiệp sẽ bị chậm lại trong một thời gian không hề ngắn.
Tiêu chí 3:
“Những nỗ lực nghiên cứu và phát triển của công ty sẽ ảnh hưởng
như thế nào đến quy mô của nó?”
Ở tiêu chí này Fisher đánh giá cao việc nỗ lực nghiên cứu và phát triển của công ty. Nhưng điều đó cần
phải dựa trên thực lực tài chính, thế mạnh của doanh nghiệp, bởi lẽ khi chưa
được chuẩn bị trước cho sự mở rộng quy mô thì khả năng doanh nghiệp phát triển
ngoài tầm kiểm soát, có thể dẫn đến những hậu quả đáng tiếc.
Lấy ví dụ đơn cử trong
thời gian qua (tháng 10 năm 2014) vụ trang web Haivl.com được bán lại cho 24h,
và sau đó bị cơ quan nhà nước tịch thu vì vi phạm pháp luật, khi được giải
trình chủ Haivl đã chia sẻ do quy mô phát triển của trang web vượt quá tầm kiểm
soát của ban quản trị nên để xảy ra tình trạng không kiểm soát được nội dung
trang web dẫn tới hậu quả đáng tiếc bị tịch thu giấy phép vĩnh viễn.
Tiêu chí 4:
“Cách thức tổ chức bán hàng của công ty đã hiệu quả chưa?”
Doanh thu cao chưa
chắc đồng nghĩa với việc tổ chức bán hàng hiệu quả, đơn giản vì sản phẩm, dịch
vụ đó là quá cần thiết, không thể thay thế, hay nhu cầu quá lớn thì doanh số
của sản phẩm, dịch vụ đó cao là chuyện có thể hiểu được. Nhưng trong những thời
điểm khó khăn, thị trường bão hòa lúc đó nếu không có một cách thức tổ chức bán
hàng hiệu quả thì doanh số khó có thể đảm bảo được.
Tiêu chí 5:
“Biên lợi nhuận của công ty có cao không?”
Đây là một chủ đề được giới tài chính coi như xương sống của các quyết định đầu tư bền
vững. Trên quan điểm của nhà đầu tư, doanh thu chỉ có giá trị khi làm tăng lợi
nhuận. Doanh thu tăng không có nghĩa là lợi nhuận sẽ tăng lên tương ứng. Bước
đầu tiên để xác định lợi nhuận là nghiên cứu biên lợi nhuận của công ty, tức là
xác định lợi nhuận hoạt động có được từ doanh thu tính theo đô-la.
Rõ ràng có sự khác
biệt lớn giữa các công ty khác nhau ngay trong cùng một ngành. Nên tiến hành
bước nghiên cứu này không chỉ trong một năm mà là nhiều năm. Trong thời kỳ
thịnh vượng khác thường của ngành, hầu hết các công ty đều có biên lợi nhuận
rộng hơn, do đó tổng lợi nhuận tính bằng đô-la cũng cao hơn. Tuy nhiên, trong
những năm thuận lợi, chính các công ty có biên lợi nhuận nhỏ hơn lại luôn luôn
có tỷ lệ tăng biên lợi nhuận nhiều hơn so với các công ty có chi phí thấp (biên
lợi nhuận của các công ty này cũng tăng nhưng không cao bằng). Chính điều này
dẫn đến thực tế là trong một năm kinh doanh thuận lợi khác thường, những công
ty yếu thế thường gia tăng phần trăm thu nhập cao hơn những công ty mạnh trong
cùng lĩnh vực. Dù vậy, cần phải nhớ rằng, những thu nhập kiếm được nhanh chóng
theo kiểu như vậy dễ bị sụt giảm khi hoạt động kinh doanh đi xuống.
Tiêu chí 6:
“Công ty đang làm gì để duy trì hoặc cải thiện biên lợi nhuận?”
Một công ty nếu đã có
lợi nhuận thì cũng không nên tự bằng lòng với những gì mình đạt được, bởi
thương trường như chiến trường, nếu doanh nghiệp không tự mình cải tiến và nâng
cao năng lực thì sẽ có đối thủ làm điều đó.
Tiêu chí 7:
“Mối quan hệ giữa bộ máy lãnh đạo và người lao động trong công ty
có tốt không?”
Nhiều nhà đầu tư thường không chú trọng đến khía cạnh này nhiều.
Nhưng với Fisher thì đây lại là một
trong những tiêu chí quan trọng để chọn mua cổ phiếu. Thông tin này nhà đầu tư
có thể tìm hiểu qua tổ chức công đoàn của doanh nghiệp hoặc tìm hiểu các thông
tin từ nhiều nguồn khác nhau.
Tiêu chí 8:
“Đội ngũ lãnh đạo công ty có đoàn kết, đồng thuận cao không?”
Trên cùng một con
thuyền bị lênh đênh trên biển không có định hướng nếu như các thuyền viên không
đoàn kết với nhau mà mỗi người muốn đi về một hướng khác nhau thì bạn có thể
hiểu được mức độ nguy hiểm ra sao rồi đấy ?
Tiêu chí 9:
“Công ty có thật sự có chiều sâu quản lý không?”
“Một doanh nghiệp nhỏ có thể làm nên những điều phi thường và
trở thành một khoản đầu tư triển vọng trong dài hạn nếu có những yếu tố thuận
lợi kết hợp với sự quản lý của một người đầy năng lực. Tuy nhiên, năng lực con
người có hạn, vì vậy, thậm chí với cả những công ty nhỏ, nhà đầu tư cũng nên có một vài giải pháp đề phòng
những khả năng xấu có thể xảy ra nếu người nắm giữ vị trí chủ chốt không còn
tham gia nữa. Ngày nay, rủi ro đầu tư vào các công ty nhỏ có tiềm năng không
còn lớn như trước, do gần đây xuất hiện các công ty lớn với nhiều kinh nghiệm
quản lý có khuynh hướng thôn tính chúng.
Tuy nhiên, những công
ty đáng đầu tư lâu dài là những công ty sẽ tiếp tục tăng trưởng. Sớm hay muộn
thì một công ty sẽ đạt đến ngưỡng mà ở đó, nó sẽ không thể phát triển hơn nữa
trừ khi có những nhà điều hành tài năng xuất chúng. Thời điểm xảy ra điều này
tùy thuộc vào ngành hoạt động của công ty và trình độ quản lý của nhà điều
hành.”
Tiêu chí 10:
“Công ty có kiểm soát tốt hệ thống kế toán và phân tích chi phí
không?”
Lợi nhuận = Doanh thu
– chi phí
Một doanh nghiệp ngoài
việc tăng doanh thu thì việc cắt giảm chi phí là điều tối quan trọng. Rất nhiều
nhà đầu tư thườn hay nhìn vào mức tăng doanh thu hàng năm nhưng ít để ý đến
khoản chi phí kèm theo và như vậy nếu muốn đánh giá một doanh nghiệp thì cần
chú ý cả doanh thu lẫn chi phí.
Tiêu chí 11:
“Công ty có chú ý đến những khía cạnh kinh doanh khá khác biệt với
tính chất của ngành, những khía cạnh mang lại cho nhà đầu tư đầu mối quan trọng
về mức độ nổi trội của công ty so với đối thủ cạnh tranh không?”
Tiêu chí 12:
“Công ty có triển vọng lợi nhuận ngắn hạn và dài hạn như thế nào?”
“Một số công ty sẽ
hoạt động nhằm đạt được lợi nhuận tối đa trước mắt. Trong khi đó, những công ty
khác lại cắt bớt lợi nhuận trước mắt nhằm xây dựng lòng tin, và do đó có thể
thu được những khoản lợi nhuận lâu dài. Cách cư xử giữa người bán và người mua
cho thấy rõ điều này. Một số công ty thỏa thuận lỏng lẻo với các nhà cung cấp.
Công ty khác thì lại chi trả tiền trước, thậm chí là vượt mức giá cho các nhà
cung cấp để đảm bảo nguồn cung nguyên liệu thô, hoặc những phụ kiện có chất
lượng cao luôn sẵn có kể cả khi thị trường biến động. Sự khác biệt trong cách
cư xử với các khách hàng là dễ nhận thấy nhất. Một công ty chấp nhận rắc rối và
phí tổn đặc biệt để chăm sóc nhu cầu của một khách hàng thường xuyên đang rơi
vào tình trạng khó khăn, sẽ khiến lợi nhuận trước mắt thấp hơn nhưng lại thu được
lợi nhuận cao hơn trong dài hạn.”
Tiêu chí 13:
“Trong tương lai, nếu công ty có dự tính tăng trưởng dựa trên việc
tăng vốn cổ phần bằng cách phát hành thêm cổ phiếu, thì lợi ích của các cổ đông
hiện tại có giảm sút không?”
Tiêu chí 14:
“Bộ máy quản lý công ty có luôn minh bạch với các nhà đầu tư về
tình hình công ty khi nó hoạt động tốt nhưng lại che giấu khi có vấn đề?”
Tiêu chí 15:
“Bộ máy quản lý công ty có liêm khiết không?”
“Bộ máy quản lý của
công ty tiếp xúc cận kề với tài sản hơn các cổ đông. Có nhiều cách lách luật để
các nhà quản lý công ty có thể tư lợi cho họ và gia đình, làm tổn hại đến lợi
ích của các cổ đông bình thường. Có một cách là tự chi trả tiền công vượt mức.
Cách khác là lợi dụng chức vụ để bắt công ty mua hoặc thuê lại những tài sản
của chính họ với mức giá cao hơn hẳn mức giá chung của thị trường.
Trong những tập đoàn
nhỏ hơn, sẽ khó có thể phát hiện ra điều này bởi đôi khi gia đình hoặc các nhân
sự chủ chốt mua bán và thuê mướn bất động sản, không phải vì những mục đích
kiếm lợi bất chính, mà vì mong muốn chính đáng là giải phóng nguồn vốn hoạt
động bị giới hạn cho những mục đích của công ty khác.”
Trên đây là 15 tiêu chí chọn một cổ phiếu thường để có thể tạo
ra được lợi nhuận phi thường. Các bạn cũng có thể tìm mua cuốn “Cổ Phiếu Thường
Lợi Nhuận Phi Thường” tại các nhà sách hoặc tại công ty GFB để tìm hiểu
chi tiết. GFB chúc các nhà đầu tư có thể học hỏi và áp dụng vào sự nghiệp đầu
tư của mình để thu về những thành quả tương tư như Philip A. Fisher, Warren
Buffett…
Việc của nhà đầu tư
không phải đi phân tích lần lượt 1,000 mã trên sàn chứng khoán mà là tỉnh táo
lựa chọn các tiêu chí để lọc ra các cổ phiếu “tốt”, nhiều tiềm năng tăng giá,
sau đó tìm kiếm cơ hội đầu tư vào chúng.
Vài ngày sau khi thị
trường chứng khoán Việt Nam vượt đỉnh lịch sử 11 năm, có nhà đầu tư cá nhân
đăng đàn một diễn đàn chứng khoán hỏi:
- Thị trường vượt
đỉnh, có ai tài khoản “đỏ” (giảm) như mình không?
Ngay lập tức, một nhà
đầu tư cá nhân khác vào bình luận:
- Hôm trước, thị
trường “xanh” (tăng) thì tài khoản của mình “đỏ”, hôm nay thị trường “đỏ” nhưng
tài khoản của mình hết “đỏ” rồi, vì các cổ phiếu chuyển sang… “làm vệ sinh lau
sàn” (trên bảng giá cổ phiếu, giá sàn có màu xanh dương).
Thế mới biết, chọn cổ
phiếu để đầu tư có lợi nhuận chưa bao giờ là việc dễ dàng. Có giai đoạn, thị
trường tăng điểm 20-30% mà tài khoản của nhà đầu tư chẳng tăng được chút nào,
vì cổ phiếu họ mua đâu có tăng… Nhà đầu tư chỉ có thể kiếm được tiền nếu mua
các mã cổ phiếu tăng giá và nắm giữ được chúng mà thôi.
Các cổ phiếu tăng giá
luôn có những đặc điểm giống nhau. Vì vậy, người ta đã nghĩ ra các phương pháp
và trường phái đầu tư như đầu tư giá trị và đầu tư tăng trưởng, đây cũng là hai
phương pháp đầu tư tiêu biểu được các nhà đầu tư lựa chọn.
Việc của nhà đầu tư
không phải đi phân tích lần lượt 1,000 mã trên sàn chứng khoán mà là tỉnh táo
lựa chọn các tiêu chí để lọc ra các cổ phiếu “tốt”, nhiều tiềm năng tăng giá,
sau đó tìm kiếm cơ hội đầu tư vào chúng.
Lọc
cổ phiếu theo phương pháp đầu tư giá trị
Phương pháp đầu tư giá
trị là phương pháp tìm kiếm các cổ phiếu đang được thị trường định giá thấp hơn
giá trị thật của chúng, mua và nắm giữ đến khi giá thị trường bằng hoặc cao hơn
giá trị nội tại của cổ phiếu thì bán ra và kiếm lời từ khoảng chênh lệch này.
Có thể lấy ví dụ đơn
giản như: Cổ phiếu X được các nhà đầu tư định giá 100 đồng nhưng giá thị trường
của cổ phiếu chỉ đang là 20 đồng. Do vậy, họ tiến hành mua cổ phiếu và sau đó 3
năm, giá thị trường của cổ phiếu tăng lên 105 đồng, họ bán ra và thu lời 85
đồng/cp.
Đầu tư giá trị đòi hỏi
nhà đầu tư quan tâm sâu sắc đến doanh nghiệp. Nhưng trước khi tiến hành định
giá cổ phiếu cũng như đánh giá toàn bộ hoạt động kinh doanh và quản trị của
doanh nghiệp, nhà đầu tư cần có tiêu chí lọc cổ phiếu giá trị và lọc ra danh
sách các cổ phiếu này.
Tiêu chí để lọc cổ phiếu giá trị
Các yếu tố quan trọng
để xem xét cổ phiếu có phải giá trị hay không có: sự tăng trưởng doanh thu, lợi
nhuận đều đặn hàng năm; hiệu quả hoạt động cao, được định lượng bằng lợi nhuận
trên vốn chủ sở hữu (ROE). Để có được hiệu quả sử dụng tài sản tốt, công ty
phải có ROE ổn định hoặc tăng trưởng đều đặn, cao hơn so với ROE trung bình 5
năm của chính công ty đó và của ngành. Bên cạnh đó, nhà đầu tư cần nhìn vào
quản lý chi phí và các khoản thu, tăng trưởng lợi nhuận tương lai. Với tốc độ
tăng trưởng 10%/năm, giá cổ phiếu sẽ tăng gấp đôi trong 7 năm.
Lọc
cổ phiếu theo phương pháp đầu tư tăng trưởng
Trong khi đó, đầu tư
tăng trưởng là chiến lược đầu tư tập trung vào sự tăng trưởng vốn của nhà đầu
tư. Những người theo phương pháp đầu tư tăng trưởng thường đầu tư vào cổ phiếu
tăng trưởng hoặc các công ty có thu nhập được dự kiến sẽ tăng trưởng với tốc độ
trên mức trung bình so với các ngành công nghiệp của nó hoặc toàn bộ thị
trường.
Phương pháp đầu tư
tăng trưởng đã được chia sẻ trong cuốn Cổ phiếu thường lợi nhuận phi thường
xuất bản năm 1958 của Philip Fisher. Nhà đầu tư nổi tiếng Warren Buffet sau khi
gặp Fisher đã nâng tầm để trở thành nhà đầu tư vĩ đại như hôm nay khi kết hợp
hài hòa phương pháp đầu tư giá trị của nhà đầu tư huyền thoại Benjamin Graham
và đầu tư tăng trưởng.
Một nhà đầu tư tăng
trưởng không thể không nhắc tới nữa là William O’Neil với phương pháp đầu tư
được ông viết trong cuốn Làm giàu qua chứng khoán. Quan điểm về việc đầu tư
tăng trưởng được O’Neil trình bày trong câu nói sau: “Trong sự nghiệp đầu tư
của mình, tôi đã gặp hàng ngàn nhà đầu tư. Nhưng tôi chưa hề biết tới một nhà
đầu tư không chuyên nghiệp nào có kết quả đầu tư nổi bật, lại sử dụng phương
pháp đầu tư giá trị. Tôi biết phải có một vài con người ngoại lệ, nhưng tôi
chưa gặp họ bao giờ. Tuy nhiên, tôi lại biết hàng tá nhà đầu tư tăng trưởng mà
kết quả kinh doanh thực sự đáng khâm phục, những người trung bình mỗi năm có tỷ
lệ lợi nhuận từ 25-50%, thậm chí còn nhiều hơn thế nữa”.
Tiêu chí lọc cổ phiếu tăng trưởng
Kiếm
tiền từ những cổ phiếu tốt nhất: giá trị và tăng trưởng
Các nhà đầu tư giá trị
thường tìm mua cổ phiếu tại mức giá thấp hơn giá trị thực của chúng và
chờ thị trường thừa nhận giá trị cổ phiếu của họ để cổ phiếu tăng giá.
Điều này thường mất một khoảng thời gian khá dài và đôi khi không bao giờ xảy
ra.
Không như các nhà đầu
tư giá trị, nhà đầu tư tăng trưởng thường mua cổ phiếu với mức giá được cho hợp
lý và niềm tin rằng công ty sẽ phát triển, giá cổ phiếu sẽ vượt qua mức giá
hiện tại. Phương pháp đầu tư tăng trưởng mang lại lợi nhuận chưa từng có cho
các nhà đầu tư. Tuy nhiên, phương pháp này cũng đi kèm những rủi ro đáng kể và
không phải dành cho mọi người.
Vì vậy, cách tốt nhất
để xác định cổ phiếu tăng trưởng là đối chiếu nó với cổ phiếu giá trị. Các nhà
đầu tư tăng trưởng tập trung vào tiềm năng của các công ty trong tương lai, với
ít nhiều sự nhấn mạnh về giá hiện tại của cổ phiếu.
Một
số lưu ý
Trong thực tế đầu tư,
không có công thức tuyệt đối để đánh giá tiềm năng tăng trưởng của công ty cũng
như cổ phiếu. Mỗi phương pháp lọc cổ phiếu đều yêu cầu một số phân tích và nhận
định mang tính cá nhân.
Một số tiêu chí như
vốn hóa, tổng nợ/VCSH, P/E, nhà đầu tư có thể bỏ qua khi lọc cổ phiếu. Về vốn
hóa, điều cần lưu ý là các công ty vốn hóa nhỏ có rủi ro bị làm giá cao hơn các
công ty vốn hóa lớn. Về P/E, tỷ số P/E của cổ phiếu tăng trưởng thường cao hơn
những loại cổ phiếu khác vì nó có báo cáo tài chính tốt hơn nhiều so với các
công ty khác.
Sau khi lọc cổ phiếu,
nhà đầu tư cần tiến hành định giá cổ phiếu (giá trị + tăng trưởng), chọn thời
điểm mua bán hợp lý. Nhiều người dùng phân tích kỹ thuật để chọn điểm mua và
bán. Ngoài ra, nhà đầu tư cần chú ý không có loại cổ phiếu tăng trưởng nào là
cổ phiếu tăng trưởng vĩnh cửu. Qua thời gian, các cổ phiếu tăng trưởng sẽ phát
triển chậm dần và sau đó là bão hòa. Khi chọn đúng mã cổ phiếu thì thời gian
nắm giữ không quá 4 kỳ ra báo cáo hàng quý, với những thay đổi thất thường với
bản chất của thị trường chứng khoán.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét